نگاهی به تاریخ بیمه عمر

برای فهمیدن مفهوم بیمه عمر باید ابتدا بررسی کرد که این نوع بیمه نامه از کجا سرچشمه گرفته است.

بیمه عمر بعد از بیمه باربری دریایی و آتش سوزی مورد توجه قرار گرفته است. در روزگاران کهن سربازان با پرداخت مبالغی، صندوق هایی تشکیل می دادند که مخارج کفن و دفن اعضاء خود را به عهده می گرفت. این صندوق ها را می توان نوعی تعاونی برای کمک به اعضای خانواده یک صنف شغلی خاص تلقی کرد.

در مورد بیمه های آتش سوزی اولیه نیز به همین صورت بود و چنانچه در یک روستا خانه ای آتش می گرفت سایر روستاییان به بازسازی آن خانه کمک می کردند، که بنیان این گونه بیمه ها را می توان اخلاق و سجایان انسانی دانست.

 با گذشت زمان، افزایش جمعیت، توسعه اقتصادی و رشد مبادلات تجاری شکل بیمه ها نیز دارای جنبه حقوقی شد و بر مبنای قراردادهای مشخص قرار گرفت.

اولین بیمه نامه عمر ثبت شده، به صورت قرار داد مشخص مربوط به بیش از 475 سال قبل یعنی سال 1538 میلادی و مربوط به لندن است که در آن عدهای تاجر به عنوان بیمه گر با عقد قراردادی یک ساله فرد دیگر را به شرط فوت بیمه کرده اند. بعدها در قرن هفدهم میلادی نوعی شرط بندی بر سر زمان مرگ افراد در اروپا پیدا کرد که از سوی مقامات مذهبی غیر اخلاقی شناخته شد و همین امر تاثیری منفی بر رشد این گونه بیمه ها گذاشت.

 با ورود به دوره رنساس صنعتی و ایجاد نهادهای مالی همچمون بانکها و فروش اوراق قرضه دولتی، نوعی شرکت توسظ فردی ایتالیایی به نام تونتین ابداغ شد که آمیخته ای از یک نوع بیمه عمر و سرمایه گذاری در اوراق قرضه بود. نحوه کار آن شرکت چنین بود که گروهی از افراد هم سن، سرمایه شان را در صندوق شرکت می گداشتند و آن سرمایه صرف خرید اوراق مشارکت دولتی می شود و در پایان دوره مالی،بر اساس توافقی که شرکاء کرده بودند، سود حاصله بین افراد زنده باقیمانده توزیع و سپس شرکت منحل می شد و به این ترتیب وراث فرد متوفی عضو شرکت، وجهی دریافت نمی کردند.

 تونتین را می توان یک نوع بیمه نامه به شرط حیات همراه سرمایه گذاری تلقی کرد. اولین شرکت بیمه عمر، به سال 1762 میلادی در انگلستان شروع به کار کرد و در طول قرن هجدهم میلادی، ریاضیات و آمار نیز وارد این رشته از بیمه شده و به مرور نحوه محاسبه حق بیمه جنبه علمی و تخصصی یافت.

بیمه عمر در ایران

به وسیله نمایندگی یک شرکت بیمه خارجی به نام ویکتوریا در سال 1314 آغاز شد. این نمایندگی بعد از یک سال فعالیت منحل شد و پورتفوی خود را که شامل 150 بیمه نامه بود به شرکت سهامی بیمه ایران که آن زمان تازه تاسیس شده بود، واگذار کرد.

اولین بیمه نامه عمری که توسط این نمایندگی مزبور صادر شد، از نوع مختلط پس انداز و متعلق به یک تاجر تبریزی به نام جبار صالح نیا بود. سرمایه آن به مبلغ 600 لیره انگلیسی در انقضای مدت به بیمه گذار پرداخت شد.

شرکت بیمه ایران از سال 1315 به عنوان اولین شرکت بیمه ایرانی، بیمه عمر را به بازار ارائه کرد و با تاسیس سایر شرکت های بیمه ایرانی توسط بخش خصوصی بعد از سال 1332 شمسی فروش انواع بیمه های عمر از رشد قابل توجهی برخوردار شد.

 در آن سال ها شرکت های خصوصی نقش مهمی در معرفی و گسترش این گونه بیمه نامه ها در بازار بر عهده داشتند.

شرکت های بیمه ایران، آریا، ملی، آسیا، البرز، امید، ساختمان و کار، حافظ، تهران، دانا و توانا در قبل از انقلاب در زمینه بیمه های عمر فعال بودند، در این بین شرکت بیمه توانا که یک شرکت بیمه ایرانی آمرایکایی تخصصی در زمینه بیمه های عمر بود، بهترین عملکرد را بین شرکت های خصوصی داشت.

 بعد از انقلاب، تمامی شرکت های خصوصی، ملی اعلام گردید و در سال 1360 با هم ادغام و پرتفوی عمر شرکت های بیمه ملی شده نیز به شرکت بیمه آسیا منتقل شد.

در دهه 60 بیمه های مختلط به شرط فوت و حیات که جنبه پس اندازی داستند دچار مشکلات فقهی شد و شرایط اقتصادی ناشی از جنگ نیز مزید بر علت شده و موجب توقف فروش این گونه بیمه نامه ها را فراهم ساخت. پس از رفع مشکلات، از سال 1373 دوباره این نوع بیمه نامه با عنوان بیمه عمر و پس انداز، وارد بازار شد و بیمه آسیا اولین بیمه نامه از این دست را بعد از انقلاب به فروش رساند.

با تاسیس شرکت های خصوص، در اوایل دهه 80 شمسی، نوع روزآمدی از این نوع بیمه ها که مزایای بیشتری داشت و مورد استقبال جهانی نیز قرار گرفته بود، توسط بیمه پاسارگاد وارد بازار کشور شد و با تاکید بیمه مرکزی، هم اکنون از سوی اغلب شرکت های بیمه با عناوین مختلفی همچون بیمه عمر و تامین آتیه، بیمه عمر و سرمایه گذاری، بیمه جامع زندگی، عمر و تشکیل سرمایه، ارمغان زندگی و ... در بازار عرضه می شود.